Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne
Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Misverstanden over sterke rekenaars rechtzetten
Suzanne Sjoers en Belinda Terlouw
Misverstanden over het uitdagen van sterke rekenaars kunnen leiden tot onderwijsaanpassingen die onderpresteren uitlokken. In dit artikel bespreken Suzanne Sjoers en Belinda Terlouw enkele van de meest gehoorde misverstanden en stellen hier onderbouwde benaderingen tegenover.

Kansen(on)gelijkheid voor sterke rekenaars
Suzanne Sjoers
In dit artikel worden drie, elkaar deels overlappende, onderdelen geschetst waar ik kansenongelijkheid bij (potentieel) sterke rekenaars zie: aanbod, instructie en taal. Per onderdeel beschrijf ik hoe ik die ongelijkheid zie, onderbouwd vanuit onderzoek en mijn praktijkervaringen. Ik vul die beschrijving aan met ond...

Oefenen, ook zinvol voor sterke rekenaars
Reactie op ‘Oefenen: waarom, wat, wanneer, wie en hoe?’
Suzanne Sjoers
In de vorige Volgens Bartjens (jaargang 42, nummer 4) stelde Willem Vermeulen in het artikel ‘Oefenen: waarom, wat, wanneer en hoe?’ dat het bij oefenen zinvol is om te differentiëren. Daar ben ik het volledig mee eens. Maar over hoe dat oefenen er voor de groep (potentieel) sterke rekenaars uitziet, verschillen we ...

Sterke rekenaars in de klas
Hoe bepaal je een passend aanbod?
Wies Duits
Slechts 4% van de leerlingen in Nederland haalt bij internationale rekentoetsen het predicaat 'excellent' terwijl dat wereldwijd 20% is. Als we als land weer willen stijgen op de internationale lijst zullen we nu ook echt werk moeten maken van het onderwijs aan de sterkste rekenaars. De auteur laat zien hoe dit op b...

Ontwikkeling en Onderzoek - Sterke rekenaars in het basisonderwijs: De theoretische onderbouwing (jrg 37 nr. 4, 2018)
Sjoers, S. (2018).
Recente TIMSS-scores (Meelissen & Punter, 2016) tonen aan dat investeren in goed reken-wiskundeonderwijs aan sterke rekenaars aandacht verdient. Aanleiding voor het bestuderen van sterke rekenaars was het ontbreken van aandacht voor deze doelgroep in het rapport ‘Doorlopende leerlijnen’ (Expertgroep Doorlopende Leer...
_w400_h260_bg.png)
Hou ze bij de les! - Instructie aan sterke rekenaars
Suzanne Sjoers
Sterke rekenaars worden wel 'instructie-onafhankelijke rekenaars' genoemd. Vaak brengen ze een deel van de rekenles buiten het lokaal door met verrijkingsmateriaal, wat zonder instructie tot demotivatie en onderpresteren kan leiden. Hoe kan dat anders?
_w400_h260_bg.png)
Mijn neuspunt is Nederland; Sterke rekenaars uitdagen.
Hanna Broersen en Ronald Keijzer
Sterke rekenaars raken snel verveeld en hebben behoefte aan uitdagende en open activiteiten die aansluiten bij hun belevingswereld. Het is een kunst deze activiteiten zo aan te bieden, dat deze leerlingen niet geïsoleerd raakt van de rest van de groep.
_w400_h260_bg.png)
Een uitdaging voor de hele groep - Sterke rekenaars en 21e eeuwse vaardigheden
A. Hotze, C. Visser, G. van Dijk, R. Keijzer
In dit artikel laten de auteurs zien hoe sterke rekenaars, begeleid door hun eigen leerkracht, aan de slag gaan met het oplossen en ontwerpen van een geheimschrift. Ook wordt ingegaan op de vraag wat er eigenlijk de leeropbrengsten van zijn.
Sterke rekenaars op de iPabo - een differentiatievraagstuk
V. Duman
V. Duman - Hogeschool iPabo, Amsterdam
_w400_h260_bg.png)
Sterke rekenaars en het rijtje van 100 - Erica de Goeij
Erica de Goeij
In dit artikel geeft Erica de Goeij voorbeelden van probleemgericht, productief oefenen in een plusklas.

Prioriteitenspel rekenen en wiskunde
Een update en een variant gericht op (potentieel) sterke rekenaars
Marc van Zanten en Suzanne Sjoers
Versterken van het reken- en wiskundeonderwijs op school is teamwork. Om te komen tot gezamenlijk gedragen beleid, met gedeelde prioriteiten, is het nodig om met het hele team uitgebreid in gesprek te gaan over het eigen reken- en wiskundeonderwijs. Het prioriteitenspel (Van Zanten, 2016) biedt daarvoor een werkvorm...
_w400_h260_bg.jpg)
De jonge sterke rekenaar (jrg 38 nr. 1, 2018)
Suzanne Sjoers
In dit artikel beschrijft de auteur hoe je als leerkracht de jonge sterke rekenaars met behulp van uitdagende rekenvragen kunt prikkelen en hen verder kunt helpen in het ontwikkelen van hun reken-wiskunde-vaardigheden.
_w400_h260_bg.png)
Afhalen of aanvullen; Flexibel aftrekken door zwakke rekenaars.
Marjolijn Peltenburg en Marja van den Heuvel
Wie denkt dat zwakke rekenaars niet in staat zijn om flexibel te rekenen heeft het mis. Onderzoek door Marjolijn Peltenburg en Marja v.d. Heuvel-Panhuizen naar het aftrekken tot 100 laat zien dat zwakke rekenaars dit wel degelijk in hun mars hebben.
_w400_h260_bg.png)
Alles of niets - Probleemoplossen door goede rekenaars -
Marja van den Heuvel-Panhuizen en Conny Bodin-Baar
De opvatting dat je je over goede rekenaars geen zorgen hoeft te maken is nodig aan herziening toe. Als goede rekenaars uitgedaagd worden om een onbekend probleem aan tapes, blijken hun mogelijkheden soms beperkter dan vooraf werd gedacht.
_w400_h260_bg.png)
De verrijkingsklas - Een alternatief voor goede rekenaars
Jolanda Jager
Op de Nijmeegse Schoolvereniging mogen goede rekenaars het makkelijke rekenwerk laten zitten. Daarvoor in de plaats krijgen ze extra verrijkingsstof en bezoeken ze de verrijkingsklas.
_w400_h260_bg.png)
Verder kijken dan de einddoelen van groep 6 - Keuzes maken voor zwakke rekenaars
Sjoerd Huitema
Zwakke rekenaars kunnen vaak met veel pijn en moeite tot en met groep 5 bij het peloton blijven, daarna wordt het vaak echt te moeilijk voor hen. Doormodderen met de groep heeft geen zin, niet verder gaan dan de stof van groep 6 doet hen tekort.
_w400_h260_bg.png)
De kern van het reken-wiskundeonderwijs - Een aanpak om zwakke rekenaars bij de groep te houden
Joop Bokhove
Zwakke rekenaars worden vaak met aparte materialen individueel aan het werk gezet. Daardoor kunnen ze vervolgens niet meedoen met de klassikale interactieve nabespreking, waardoor de achterstand in de klas alleen maar groter wordt. Hoe kan dat anders?
_w400_h260_bg.png)
'k Wis nie da'k zû goed kon rekene! - Remedial teaching voor zwakke rekenaars
Jos van Rooij
Jos van Rooij vertelt over zwakke rekenaars uit groep 6 die met de suikersom en de tribunesom weer op weg geholpen worden. Ze leren handig rekenen, herwinnen hun zelfvertrouwen en vinden het nog leuk ook!
_w400_h260_bg.png)
Een wereld zonder cijferen; laat zwakke rekenaars de kracht van het hoofdrekenen ontdekken
Kees Buijs
Is cijferen als leerstofgebied nog wel van deze tijd? Zou het geen verademing zijn voor zwakke rekenaars in de bovenbouw als het cijferen achterwege blijft? Daar ziet het wel naar uit, al lijkt rigoureus schrappen van dit leerstofgebied niet verstandig
_w400_h260_bg.png)
Je zal maar slim zijn - Hoe beleven betere rekenaars de rekenmethode?
Dolf Janson
De betere rekenaar moet leren dat het in de rekenles niet alleen gaat om het goede antwoord. Vooral slimme rekenaars moeten leren redeneren, leren verantwoorden waarom het antwoord goed is. Het is de taak van de leraar om de leerling daartoe uit te dagen.
_w400_h260_bg.png)
De betere rekenaar uitgedaagd - Probleemoplossen door goede rekenaars
Jos van den Bergh
Waar kan ik goede en uitdagende rekenopgaven voor de betere rekenaars in mijn groep vinden? Vooral leerkrachten in de middenbouw worstelen met dit probleem De meeste verrijkende materialen richten zich immers op de bovenbouw. Jos van den Bergh lost op.
_w400_h260_bg.png)
Houvast bieden... en los durven laten; zwakke rekenaars en meerdere oplossingsmanieren
Kees Buijs en Peter de Wert
Bied je zwakkere rekenaars meerdere oplossingsmanieren aan, of kun je het beste verwarring voorkomen en één vaste oplossingsmanier voorschrijven? De auteurs van dit artikel bieden een tussenvorm die leerlingen zelfvertrouwen en inzicht kan opleveren.
Realistisch rekenen door slechtziende kinderen en zeer zwakke rekenaars
J.G. van Hell, N. Boswinkel, Y.A.J.M. Zeeuwen & S.
J.G. van Hell, N. Boswinkel, Y.A.J.M. Zeeuwen & S.J.A. de Crom - Radboud Universiteit Nijmegen Freudenthal Instituut, Pl-school Hondsberg, SBO De Spreekhoorn
_w400_h260_bg.png)
Vertaalcirkel 2; werken aan begrip en inzicht bij (zwakke) rekenaars - Ceciel Borghouts
Ceciel Borghouts
Leerkrachten constateren dat met name de talige kant van de Cito-toetsen rekenen voor veel leerlingen problemen opleveren. Borghouts biedt leerkrachten een didactisch hulpmiddel: de vertaalcirkel. In dit artikel worden 2 praktijkvoorbeelden beschreven.
_w400_h260_bg.png)
De vertaalcirkel bij kleuters; Werken aan begrip en inzicht bij (zwakke) rekenaars
Ceciel Borghouts en Ans Veltman
Een jaar geleden verscheen het eerste artikel van Ceciel Borghouts over de vertaalcirkel. Dit keer wordt er gekeken wat de mogelijkheden zijn van de vertaalcirkel bij het werken met kleuters.
Samen sterker - Landelijk en regionaal netwerk rekencoördinatoren
Vincent Jonker, Ronald Keijzer, Martine van Schaik en Michelle Taverne
Een groeiend aantal scholen heeft een rekencoördinator. Zoekend naar mogelijkheden om deze rekencoördinatoren met elkaar te verbinden in netwerken en hen te ondersteunen met relevante informatie zijn verschillende initiatieven gestart.
_w400_h260_bg.png)
Hoe bollebozen rekenen - Inzicht in denkprocessen van begaafde rekenaars - Jo Nelissen
Jo Nelissen
Begaafde kinderen willen net als andere kinderen graag hun rekenideeën met anderen uitwisselen. Het enige waarin ze zich onderscheiden is dat zij na een opgelost vraagstuk meteen een nieuwe opgave willen krijgen om hun nieuwe inzicht op uit te proberen.
_w400_h260_bg.png)
De vertaalcirkel als diagnostisch hulpmiddel. Werken aan inzicht en begrip bij (zwakke) rekenaars
Ceciel Borghouts

De vertaalcirkel; Werken aan begrip en inzicht bij zwakke rekenaars
Ceciel Borghouts
Leerkrachten constateren dat de CITO-toetsen rekenen voor veel leerlingen problemen opleveren. Zij zien vooral het talige karakter van deze toets als de oorzaak van de problemen. Ceciel Borghouts gaat in op de problemen en biedt hulp met de Vertaalcirkel.
_w400_h260_bg.jpg)
Meetkunde, kunst en creativiteit - Een lessenserie ook voor zwakkere rekenaars
E. Schoevers, E. Kroesbergen, R. Keijzer V. Jonker
De auteurs vertellen over hun lessenserie, waar meetkunde, creativiteit en beeldende kunst centraal staan.
_w400_h260_bg.png)
Vertaalcirkel 3; Werken aan begrip en inzicht bij (zwakke) rekenaars - Ceciel Borghouts
Ceciel Borghouts
Leerkrachten constateren dat de CITO-toetsen rekenen voor veel leerlingen problemen opleveren, vooral door het talige karakter. De auteur biedt leerkrachten een didactisch hulpmiddel: De Vertaalcirkel. Hier 2 praktijkvoorbeelden uit groep 7-8.

Wiskundig probleemoplossen
Een stappenplan voor de leerkracht
Marjolein Kool en Sabine Lit
Wiskundig probleemoplossen is een van de nieuwe concept kerndoelen voor rekenen-wiskunde. Hoe kun je aan dit doel werken met alle leerlingen, dus niet alleen de sterke rekenaars? Een stappenplan kan houvast bieden.

Uitdagende rekenverrijking in een doorgaande lijn
Wilna van den Brink en Marije den Otter
Voor veel leerkrachten blijkt het lastig te zijn om hun sterke rekenaars voldoende uitdaging te bieden. In dit artikel gaan de auteurs in op knelpunten bij het organiseren van passende rekenverrijking in de klas. Ze beschrijven hoe een rekenlijn in verrijkingsonderwerpen een oplossing kan bieden en geven praktische ...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kijken naar rekensterke kinderen
Paula Brusse
‘Heb je een vraag? Ga maar verder met iets wat je wel al weet, we bespreken je vraag later.’
De sterke rekenaars worden tijdens de rekenles vaak aan hun lot over gelaten en met pluswerk op de gang gezet (Keijzer, & Hotze, 2020). Paula Brusse onderzocht hoe het anders kan.

Pimp je lesdoel
In elke reken-wiskundeles iets te leren
Suzanne Sjoers en Maud van Keulen
Hoe kun je er voor zorgen dat ook een sterke rekenaar voldoende aan zijn trekken komt? De auteurs van dit artikel laten zien hoe je via de ‘Lesdoelplusser’ een eerste stap kunt zetten naar een reken-wiskundeles die voor iedereen uitdagend is.

Rekenraadsels uitvinden
Hoe een foutje in de Draad leidt tot gemotiveerde rekenaars
Iris Verbruggen en Ellis van Koppen
In de Draad van Ariadne (november 2021) zat een foutje. Het rekenraadsel van Faris klopte niet (afbeelding 1)1. Alle opdrachten in de Draad worden zorgvuldig gecheckt voordat ze worden gepubliceerd. Maar nu was er toch een foutje tussendoor geglipt. Heel even hadden we er de pest over in, maar daarna zagen we ook ee...