Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne
Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactie
Tijd voor tijd
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Als we naar de rekenmethoden kijken, zien we vooral veel aandacht voor klokkijken: het aflezen van analoge en digitale tijden en het omzetten van de ene tijd naar de andere. Nuttig, maar soms ook een beetje saai. Tijd is een veelzijdig onderwerp, waarbij allerlei verbanden gelegd kunnen worden met bijvoorbeeld taal,...

Hoog tijd voor meer tijd
Bartjan Vollmuller, José Smeets & Inouk Boerma
Vraag iemand om ‘de tijd’, en je krijgt waarschijnlijk een antwoord als: ‘het is bijna kwart voor 4’. Vraag aan iemand om ‘een beetje tijd’, dan krijg je misschien een antwoord als: ‘vandaag gaat mij niet meer lukken, maar morgen heb ik wel tijd’. Tijd is een essentieel wiskundig concept in onze samenleving, en neem...

Het zal onze tijd wel duren
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Helen van Vliet
De tijd verstrijkt in strakke regelmaat
Oude uurwerken geven dat aan
Door de posities waarin hun wijzers staan
Dagelijks van tik tot tak, van vroeg tot laat

Klokkijken
Frans van Galen
Klokken met wijzers lijken in onbruik te raken. Wat is het nut van leren klokkijken?

Joris, de kok en de klok
Frans van Galen, Marieke Bos en Naomi Bouman
Kun je ook op een klok met één wijzer zien hoe laat het is?
Wil je zelf deze les geven? Download hier het lesplan, de presentatie, werkblad groep 3 en werkblad groep 4/5. Bij dit artikel staan video-opnamen van de les.

Activi-tijdbalken
Volgens het boekje
Marc van Zanten
‘Wat is tijd eigenlijk? Tijd lijkt ongrijpbaar. Denk maar aan de juffrouw van de tijdmelding. Op de seconde nauwkeurig krijgen we te horen hoe laat het is – Bij de volgende toon is het precies … – maar op het moment dat we het horen, is dat tijdstip alweer voorbij.’

Wiskundige attitude in een doosje
Simone van der Maeden, Michiel Veldhuis & Michiel Doorman
Het stimuleren van een wiskundige attitude is onderdeel van de nieuwe conceptkerndoelen. In dit artikel bespreken we hoe die zichtbaar wordt in een ontwerpopdracht met bonbondoosjes.

Draad van Ariadne mei 2025
Het Draad-ontwikkelteam | Illustraties: Nina Lathouwers
De rubriek 'Draad van Ariadne' bestaat uit 4 pagina's met wiskunde voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar.

Waar blijft de tijd?
Leon de Bruin
Tijd lijkt soms eindeloos, soms vliegt het voorbij. Dit wisselende gevoel van tijd heeft mensen door de eeuwen heen gefascineerd. In dit artikel wordt de geschiedenis van tijdsmeting beschreven en de zoektocht van de mens om grip te krijgen op de tijd.

Tijd
Cijfers & Letters
Gerard Hartdorff
Tijd – het is vreemd, het is vreemd mooi ook
nooit te zullen weten wat het is
en toch, hoeveel van wat er in ons leeft is ouder
dan wij, hoeveel daarvan zal ons overleven
(Rutger Kopland)

Teken de Tijd
GRD-lesidee
Vincent Jonker
Door echte problemen op te lossen, kunnen leerlingen wiskundige concepten beter begrijpen, strategieën ontwikkelen en kritisch nadenken. Tijdens de Grote Rekendag van 2008, met het thema Het is Tijd, kregen zij de kans om deze vaardigheden spelenderwijs te oefenen in herkenbare en uitdagende situaties.
...

Rijke Rekenvragen & Spontane Rekenmomenten in de klas
Lotte Bijen, Danée Heijkamp en Ruben Kappers
Studenten aan de ALPO onderzochten wat rijke rekenvragen zijn en hoe ze samen met spontane rekenmomenten in de klas ingezet kunnen worden. In dit artikel delen ze hun bevindingen hierover.

De weg kwijt
Groetjes uit groep 3
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Vandaag gaan we verder waar we gisteren zijn gestopt. Gisteren mochten de kinderen zelf een doolhof tekenen op het schoolplein. Vanmorgen kregen de kinderen een werkblad met daarop een doolhof en sommen.

Samen bouwen aan de kledingwinkel
Joost Verbeet, Jacobijn Harmens, Rebecca Sopacuwa en Bronja Versteeg
Op het VSO van De Zonnehoek bestaat de kern van het rekenaanbod uit betekenisvolle, praktische activiteiten die aansluiten bij de leerling.

De tijd zal het leren…
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Net als bij veel wiskundige begrippen en concepten, is tijd er een die, wanneer je je ervan bewust wordt, overal om je heen aanwezig is.

Volgens Bartjens - ontwikkeling en onderzoek, mei 2025
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn op de site van Volgens Bartjens beschikbaar.

Heb jij de vernieuwde reflectiewijzer Rekenen-Wiskunde al gezien?
Uit de rugzak van meester Bartjens
Willen jullie op school aan de slag met de rekenvaardigheden van jullie leerlingen? De vernieuwde reflectiewijzer Rekenen-Wiskunde is een handige tool voor teams in het basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs.

Hogere ambities voor beter reken-wiskundeonderwijs
Trendanalyses en het belang van meetbare prestatienormen voor schoolverbetering
Peter Langerak
Sinds de invoering van de referentieniveaus in 2010 vormen deze de basis voor het beoordelen van reken-wiskundeprestaties in het Nederlandse basisonderwijs. Waar de kerndoelen door de jaren heen wisselden tussen abstracte en gedetailleerde formuleringen, bieden de referentieniveaus een meetbaar kader voor onderwijsr...

Kenmerken van de sterk rekenende student in de lerarenopleiding basisonderwijs.
Ronald Keijzer
Dit artikel onderzoekt de kenmerken en motivaties van sterk rekenende studenten in de lerarenopleiding basisonderwijs. Terwijl veel aandacht gaat naar onvoldoende gecijferde studenten, is er weinig focus op sterke rekenaars, die juist van grote waarde kunnen zijn in het onderwijs.

Wiskundig probleemoplossen
Een stappenplan voor de leerkracht
Marjolein Kool en Sabine Lit
Wiskundig probleemoplossen is een van de nieuwe concept kerndoelen voor rekenen-wiskunde. Hoe kun je aan dit doel werken met alle leerlingen, dus niet alleen de sterke rekenaars? Een stappenplan kan houvast bieden.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Probleemoplossend denken met kinderboeken
Cijfers & Letters
Gerhard Hartdorff
Marjolein Kool en Sabine Lit schreven een mooi openingsartikel over het thema ‘wiskundig probleem oplossen’, een van de nieuwe concept kerndoelen voor het vak rekenen-wiskunde. Aan de hand van een stappenplan (‘het probleem verhelderen’, ‘zet leerlingen aan het werk’, ‘loop rond en kijk naar hun oplossingsmanieren’,...

Puzzelen
Frans van Galen, Jelle van Toledo en Arjan Haak
Twee interessante rekenpuzzels voor leerlingen van de bovenbouw. Hoe zou je ze zelf aanpakken?
Wil je zelf deze les geven? Download hier het lesplan van 34 tennisballen en van Grootste en kleinste verschil.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Wiskundig probleemoplossen en modelleren in de conceptkerndoelen
Marc van Zanten
Onlangs zijn de conceptkerndoelen voor rekenen en wiskunde[i] definitief opgeleverd. Naar verwachting zullen deze doelen in 2026 of 2027 wettelijk worden vastgesteld. Twee van de doelen gaan over wiskundig probleemoplossen en wiskundig modelleren. Wat houden deze doelen precies in en waarom zijn ze belangrijk?
...

Hoeveel zand zit er in de zandbak?
GRD-lesidee
Vincent Jonker
Door echte problemen op te lossen, kunnen leerlingen wiskundige concepten beter begrijpen, strategieën ontwikkelen en kritisch nadenken. Tijdens de Grote Rekendag van 2013, met het thema Pretpark: spelen met meten en meetkunde, kregen zij de kans om deze vaardigheden spelenderwijs te oefenen in herkenbare en uitdage...

Draad van Ariadne maart 2025
GRD-lesidee
Het Draad-ontwikkelteam | Illustraties: Nina Lathouwers
De rubriek 'Draad van Ariadne' bestaat uit 4 pagina's met wiskunde voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar.

Rekenen-wiskunde leren is Eurekamomenten creëren
Jos van den Bergh en Nadine van Bekhoven
Het stimuleren van probleemoplossende vaardigheden zoals analytisch en creatief wiskundig denken is in alle groepen en voor alle leerlingen van belang. Bijna niemand zal het met dit kerndoel oneens zijn; niettemin lijkt het huidige onderwijs vooral gericht op het leren van rekenprocedures. Jos van den Bergh en Nadin...

Rekensport
Groetjes uit groep 3
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Aan het begin van de les laat ik de kinderen een cijfertekening zien waarbij de punten op volgorde met elkaar verbonden moeten worden. “Zoek het laagste en hoogste getal maar eens op.” vraag ik.

Heeft een auto altijd vier wielen?
Verwondering en nieuwsgierigheid als motor voor de wiskundige denkontwikkeling van jonge kinderen.
Marije Bakker en Margreeth Mulder-Bunk
De auteurs laten aan de hand van praktijkvoorbeelden zien hoe je het probleemoplossend denken en redeneren bij kleuters kunt stimuleren. Ze gebruiken hiervoor zeven concrete kenmerken rond het belang van verwonderen en ontdekken.

Probleemoplossen down under
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Wiskundig probleemoplossen in het primair onderwijs wint aan belangstelling en dat is niet alleen in Nederland het geval. Zo verscheen in 2022 in Australië de vierdelige serie Targeting Maths: Problem Solving. Voor elk van de jaren 3 tot en met 6 (groep 5 tot en met 8) is er een boek. Volgens de auteurs is probleemo...

Rekenvaardigheid stabiel, maar nog onder streefniveau
Peilingsonderzoek laat geen verschil zien in toetsprestaties tussen 2019 en 2023
Annemiek Punter
Het peilingsonderzoek Peil.Rekenen-Wiskunde 2022-2023 beschrijft de rekenvaardigheid van leerlingen in het laatste jaar van het basisonderwijs (bo) en speciaal basisonderwijs (sbo) en laat zien dat deze leerlingen op vergelijkbaar niveau presteren als leerlingen die in 2019 het bo en sbo verlieten. De rekenniveaus z...

Post-hbo di kordinadó di mathematika Boneiru
Professionalisering voor en door rekencoördinatoren op Bonaire met inzet van Lesson Study
Henk Logtenberg, Carla Rietberg en Danuta Emerenciana
Henk Logtenberg is als onderwijsadviseur betrokken bij het vormgeven van het reken-wiskundeonderwijs op de drie BES-eilanden in Caribisch Nederland. In dit artikel geeft hij een kijkje in de keuken.
_w400_h260_bgtop.jpg)
Het oplossen van problemen
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Namens het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor het Ontwikkelen van Reken- en Wiskundeonderwijs willen we graag met jullie meedenken over inzichten rondom het oplossen van problemen. Dit is een actueel onderwerp dat van grote betekenis is voor de ontwikkeling van rekenen en wiskunde bij leerlingen.

Volgens Bartjens - Ontwikkeling en Onderzoek
maart 2025
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn op de site van Volgens Bartjens beschikbaar. Het eerste artikel is van Maarten Müller. Hij schrijft over ‘Building Thinking Classrooms’.
...
Kan Nederland nog rekenen? Nou reken maar!
Uit de rugzak van meester Bartjens
Marjolein Kool
Marjolein Kool organiseert het fameuze Bartjens Rekendictee 2025 en alle rekenliefhebbers zijn welkom. Het wordt een rekenfeest met een knipoog naar de actualiteit, dat niemand mag missen.

Oogbewegingsonderzoek naar diagrammen. Pleidooi voor gebruik van stippendiagrammen op de basisschool
Lonneke Boels
Dit artikel bepleit de introductie van stippendiagrammen en varianten daarvan, zoals histodots en hoeddiagrammen, in het basisonderwijs om de overgang van casus-staafdiagrammen naar histogrammen en boxplots te ondersteunen en om hardnekkige misvattingen te verminderen. Het nieuwe kerndoel data voor rekenen-wiskunde ...

Building Thinking Classrooms. Op zoek naar de optimal practice for thinking
Maarten Müller
De nieuwe kerndoelen voor rekenen en wiskunde maken duidelijk dat uitsluitend directe instructie niet voldoende is om alle doelen te bereiken. De resultaten van Peter Liljedahl's onderzoek naar Building Thinking Classrooms bieden hiervoor wel een oplossing. Door wiskundig probleemoplossen als middel in te zetten, wo...