Welkom
Volgens Bartjens is hét vaktijdschrift voor de praktijk van het reken-wiskunde-onderwijs. De inhoud van de artikelen is een toegankelijke mix van theorie, didactiek en praktijk, bedoeld voor leerkrachten, rekencoördinatoren, pabo-studenten, opleidingsdocenten, onderzoekers, adviseurs, ontwikkelaars en andere professionals die geïnteresseerd zijn in het reken-wiskundeonderwijs.

Draad van Ariadne
Bekijk ze allemaal
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactieReflecteren in de reken-wiskundeles
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Er is geen twijfel over mogelijk: reflectie is onmisbaar in de reken-wiskundeles. Voor zowel leerlingen als leerkrachten is het een krachtig middel om inzicht te verdiepen en leerprocessen te versterken. Tijdens reflectiemomenten leert iedereen – over het eigen denken, over strategieën, en over het vak zelf.
...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Kan dat wel kloppen?
Nina Boswinkel en Annelie Jacobs-Nijenhuis
In deze tijd van social media, grote hoeveelheden data en verspreiding van nepnieuws is het extra belangrijk dat leerlingen leren kritisch te zijn op wat ze horen en lezen. Reflectie is belangrijker dan ooit.

Geef het kind de ruimte
Volgens het boekje
Marc van Zanten
Leerlingen kunnen reflecteren op een doorlopen oplossingsproces, leraren op een gegeven reken-wiskundeles, en onderzoekers Jo Nelissen en Bert van Oers pakten het een kwart eeuw geleden groots aan: zij reflecteerden op de gehele onderwijspraktijk rekenen-wiskunde.

Leren van een les
Frans van Galen en Tamara Leszijnski
Leerlingen gaan pas echt nadenken over de assen van een grafiek als ze zelf een grafiek moeten tekenen.
Wil je zelf deze les geven? Download hier het lesplan. Onderaan dit artikel staan video-opnamen van de les.

Zelfregulerend leren in de reken- en wiskundeles: een positief effect op prestaties en motivatie
Volgens... de onderwijsadviseur
Julia Vrolijk
In dit artikel beschrijft Julia Vrolijk hoe je leerlingen kunt aanleren zelfregulerend te leren in de reken- en wiskundeles.

Het primoraat rekenen als kwaliteitsimpuls
Elio Salsano en Michiel Veldhuis
Met het primoraat rekenen willen we het reken-wiskundeonderwijs bij scholengroep Zaan Primair een kwaliteitsimpuls geven, door systematische reflectie en gericht samen te werken aan kleinschalig praktijkgericht onderzoek in de school door leraar-onderzoekers.
_w400_h260_bgtop.jpeg)
Maak het patroon af
GRD-lesidee
Vincent Jonker
Waar gaat het om?
In deze activiteit staat het thema patronen centraal. Een patroon bestaat vaak uit herhalende vormen of kleuren, en kenmerkt zich door regelmaat. Patronen zijn niet alleen visueel aantrekkelijk, maar bieden ook volop gespreksstof en leerzame inzichten.
Start de les met een klassikaal gesprek: W...

Draad van Ariadne september 2025
De rubriek 'Draad van Ariadne' bestaat uit 4 pagina's met wiskunde voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar. De Draad staat in het midden van het tijdschrift Volgens Bartjens.

Lesvoorbereiding rekenen-wiskunde: reflectie op een begeleidingsproces
Rekencoördinator aan het woord
Sonja Vermeulen-Riemens
Binnen het primoraat Rekenen bij Zaan Primair kreeg ik de ruimte om mijn huidige onderwijspraktijk in kaart te brengen en onderzoek te doen naar mogelijke verbeteringen, onder begeleiding van Elio Salsano en Michiel Veldhuis. In dit artikel beschrijf ik hoe ik de lesvoorbereiding van collega-leerkrachten heb onderzo...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Groetjes terug
Marjolein Kool en Cathe Notten | Illustratie: Helen van Vliet
We nemen afscheid van Lia van Diem. Ruim 25 jaar lang schreef zij de column ‘Groetjes’, waarin ze met warmte en humor verslag deed van haar belevenissen in de klas. Nu zij met pensioen gaat, sturen wij - met veel waardering - veel groetjes terug. Dank je wel, Lia.

Bouwen aan een doorgaande lijn
Rekenonderwijs op Montessori Kindcentrum De Plotter
Carla Rietberg, Thijs Geurtsen en Sanne van Langevelde
Sanne en Thijs volgden de post-hbo-opleiding tot rekencoördinator aan de Marnix Academie in Utrecht. Na de opleiding bezoekt Carla Rietberg hen. Ze vertellen hoe de opleiding hen in hun kracht heeft gezet. Als duo bouwen ze met hun team aan een doorgaande lijn in de rekenontwikkeling van 0 tot 13 jaar. Reflectie doo...
_w400_h260_bgtop.jpg)
Rekensoftware? Kies bewust!
Line van den Hout
Rekensoftware kan het rekenonderwijs verrijken, maar vraagt om bewuste keuzes en kritische reflectie.

Bespiegeling
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Helen van Vliet
Ze wilde zich goed voorbereiden
Ze had geschetst, ze had gepriegeld
En hem vervolgens voorgespiegeld
Hoe ze zouden kunnen rijden

Reflecteren op gecijferdheid in het mbo
Monique Pijls Annette Markusse
Wat betekent reflectie in de mbo-rekenles en hoe kan reflecteren bijdragen aan de gecijferdheid van studenten?
_w400_h260_bgtop.jpg)
Reflecteren en evalueren: alleen achteraf, of ook aan de voorkant?!
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Wat zeggen de toetsgegevens jou over je leerlingen? Bevestigen ze wat je al wist, of ben je toch verrast — positief of negatief? En hoe zat dat met jouw verwachtingen vooraf? Wat had je gedacht, waarom, en hoe heb je geprobeerd om elke leerling verder te helpen?
_w400_h260_bgtop.jpg)
In memoriam - Kees Hoogland
Het bestuur van de NVORWO
Verdrietig, maar ook dankbaar voor wie hij was, staan wij stil bij het overlijden van Kees Hoogland op 14 juni jongstleden. Van 2017 tot 2020 was Kees actief als gewaardeerd bestuurslid en penningmeester van de NVORWO.

Tijd voor tijd
Annette Markusse en Iris Verbruggen
Als we naar de rekenmethoden kijken, zien we vooral veel aandacht voor klokkijken: het aflezen van analoge en digitale tijden en het omzetten van de ene tijd naar de andere. Nuttig, maar soms ook een beetje saai. Tijd is een veelzijdig onderwerp, waarbij allerlei verbanden gelegd kunnen worden met bijvoorbeeld taal,...

Hoog tijd voor meer tijd
Bartjan Vollmuller, José Smeets & Inouk Boerma
Vraag iemand om ‘de tijd’, en je krijgt waarschijnlijk een antwoord als: ‘het is bijna kwart voor 4’. Vraag aan iemand om ‘een beetje tijd’, dan krijg je misschien een antwoord als: ‘vandaag gaat mij niet meer lukken, maar morgen heb ik wel tijd’. Tijd is een essentieel wiskundig concept in onze samenleving, en neem...

Het zal onze tijd wel duren
Bewijs uit het gerijmde
Jaap van Lakerveld | Illustratie: Helen van Vliet
De tijd verstrijkt in strakke regelmaat
Oude uurwerken geven dat aan
Door de posities waarin hun wijzers staan
Dagelijks van tik tot tak, van vroeg tot laat

Klokkijken
Frans van Galen
Klokken met wijzers lijken in onbruik te raken. Wat is het nut van leren klokkijken?

Joris, de kok en de klok
Frans van Galen, Marieke Bos en Naomi Bouman
Kun je ook op een klok met één wijzer zien hoe laat het is?
Wil je zelf deze les geven? Download hier het lesplan, de presentatie, werkblad groep 3 en werkblad groep 4/5. Bij dit artikel staan video-opnamen van de les.

Activi-tijdbalken
Volgens het boekje
Marc van Zanten
‘Wat is tijd eigenlijk? Tijd lijkt ongrijpbaar. Denk maar aan de juffrouw van de tijdmelding. Op de seconde nauwkeurig krijgen we te horen hoe laat het is – Bij de volgende toon is het precies … – maar op het moment dat we het horen, is dat tijdstip alweer voorbij.’

Wiskundige attitude in een doosje
Simone van der Maeden, Michiel Veldhuis & Michiel Doorman
Het stimuleren van een wiskundige attitude is onderdeel van de nieuwe conceptkerndoelen. In dit artikel bespreken we hoe die zichtbaar wordt in een ontwerpopdracht met bonbondoosjes.

Draad van Ariadne mei 2025
Het Draad-ontwikkelteam | Illustraties: Nina Lathouwers
De rubriek 'Draad van Ariadne' bestaat uit 4 pagina's met wiskunde voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar.

Waar blijft de tijd?
Leon de Bruin
Tijd lijkt soms eindeloos, soms vliegt het voorbij. Dit wisselende gevoel van tijd heeft mensen door de eeuwen heen gefascineerd. In dit artikel wordt de geschiedenis van tijdsmeting beschreven en de zoektocht van de mens om grip te krijgen op de tijd.

Tijd
Cijfers & Letters
Gerard Hartdorff
Tijd – het is vreemd, het is vreemd mooi ook
nooit te zullen weten wat het is
en toch, hoeveel van wat er in ons leeft is ouder
dan wij, hoeveel daarvan zal ons overleven
(Rutger Kopland)

Teken de Tijd
GRD-lesidee
Vincent Jonker
Door echte problemen op te lossen, kunnen leerlingen wiskundige concepten beter begrijpen, strategieën ontwikkelen en kritisch nadenken. Tijdens de Grote Rekendag van 2008, met het thema Het is Tijd, kregen zij de kans om deze vaardigheden spelenderwijs te oefenen in herkenbare en uitdagende situaties.
...

Rijke Rekenvragen & Spontane Rekenmomenten in de klas
Lotte Bijen, Danée Heijkamp en Ruben Kappers
Studenten aan de ALPO onderzochten wat rijke rekenvragen zijn en hoe ze samen met spontane rekenmomenten in de klas ingezet kunnen worden. In dit artikel delen ze hun bevindingen hierover.

De weg kwijt
Groetjes uit groep 3
Lia van Diem | Illustratie: Helen van Vliet
Vandaag gaan we verder waar we gisteren zijn gestopt. Gisteren mochten de kinderen zelf een doolhof tekenen op het schoolplein. Vanmorgen kregen de kinderen een werkblad met daarop een doolhof en sommen.

Samen bouwen aan de kledingwinkel
Joost Verbeet, Jacobijn Harmens, Rebecca Sopacuwa en Bronja Versteeg
Op het VSO van De Zonnehoek bestaat de kern van het rekenaanbod uit betekenisvolle, praktische activiteiten die aansluiten bij de leerling.

De tijd zal het leren…
Van de voorzitter
Jenneken van der Mark
Net als bij veel wiskundige begrippen en concepten, is tijd er een die, wanneer je je ervan bewust wordt, overal om je heen aanwezig is.

Volgens Bartjens - ontwikkeling en onderzoek, mei 2025
Ronald Keijzer
Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen twee artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Deze verdiepende artikelen zijn op de site van Volgens Bartjens beschikbaar.

Heb jij de vernieuwde reflectiewijzer Rekenen-Wiskunde al gezien?
Uit de rugzak van meester Bartjens
Willen jullie op school aan de slag met de rekenvaardigheden van jullie leerlingen? De vernieuwde reflectiewijzer Rekenen-Wiskunde is een handige tool voor teams in het basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs.

Hogere ambities voor beter reken-wiskundeonderwijs
Trendanalyses en het belang van meetbare prestatienormen voor schoolverbetering
Peter Langerak
Sinds de invoering van de referentieniveaus in 2010 vormen deze de basis voor het beoordelen van reken-wiskundeprestaties in het Nederlandse basisonderwijs. Waar de kerndoelen door de jaren heen wisselden tussen abstracte en gedetailleerde formuleringen, bieden de referentieniveaus een meetbaar kader voor onderwijsr...

Kenmerken van de sterk rekenende student in de lerarenopleiding basisonderwijs.
Ronald Keijzer
Dit artikel onderzoekt de kenmerken en motivaties van sterk rekenende studenten in de lerarenopleiding basisonderwijs. Terwijl veel aandacht gaat naar onvoldoende gecijferde studenten, is er weinig focus op sterke rekenaars, die juist van grote waarde kunnen zijn in het onderwijs.

Wiskundig probleemoplossen
Een stappenplan voor de leerkracht
Marjolein Kool en Sabine Lit
Wiskundig probleemoplossen is een van de nieuwe concept kerndoelen voor rekenen-wiskunde. Hoe kun je aan dit doel werken met alle leerlingen, dus niet alleen de sterke rekenaars? Een stappenplan kan houvast bieden.